ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΙ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΙ
Το Βήμα του Απ.Παύλου
Στο σημείο όπου ο Απ. Παύλος κήρυξε τη χριστιανική πίστη, βρίσκεται σήμερα ένα θρησκευτικό μνημείο, το λεγόμενο «Βήμα του Απ. Παύλου», λίγα μόλις μέτρα μακριά από την πλατεία Ωρολογίου (Ρακτιβάν) στο κέντρο της πόλης. Εδώ, σώζονται οι ρωμαϊκές πλάκες του 1ου αιώνα, πάνω στις οποίες ,σύμφωνα με την παράδοση, στεκόταν ο Απόστολος των Εθνών κατά τη διάρκεια του κηρύγματός του, προσδίδοντας στο μνημείο μια ιδιαίτερη ιστορική, θρησκευτική και συναισθηματική αξία.
Το μνημείο είναι επίσης διακοσμημένο με εντυπωσιακές ψηφιδωτές αγιογραφίες ενώ στο περιβάλλοντα χώρο τοποθετήθηκε πρόσφατα ανδριάντας του Αποστόλου των Εθνών Παύλου, δωρεά του Πατριαρχείου Μόσχας και της Ρωσικής Ακαδημίας Τεχνών. Το «Βήμα του Απ. Παύλου» αποτελεί σήμερα αδιαμφισβήτητο τεκμήριο της παρουσίας του Απ. Παύλου στη Βέροια και ένα παγκόσμιο μνημείο θρησκευτικής και πολιτιστικής κληρονομιάς, προσελκύοντας κάθε χρόνο χιλιάδες επισκέπτες από κάθε γωνιά του πλανήτη.
Κάθε χρόνο, τον Ιούνιο, πραγματοποιούνται θρησκευτικές, πολιτιστικές και εκπαιδευτικές εκδηλώσεις υπό τον τίτλο «Παύλεια» προς τιμήν του Απ. Παύλου, ιδρυτή της τοπικής εκκλησίας. Τα «Παύλεια» κορυφώνονται με τον αρχιερατικό εσπερινό που τελείται στο Βήμα του Αποστόλου Παύλου ανήμερα της γιορτής του, την 29η Ιουνίου.
ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ: «Το στολίδι της Βυζαντινής Βέροιας»
Η Παλαιά Μητρόπολη της Βέροιας, είναι ένας από τους μεγαλύτερους μεσοβυζαντινούς ναούς των Βαλκανίων, χτισμένος τη δεκαετία 1070-1080 από τον επίσκοπο της πόλης Νικήτα. Πρόκειται για μια αριστουργηματικής αρχιτεκτονικής τρίκλιτη βασιλική που παρουσιάζει ομοιότητες στο σχήμα με τον παλαιοχριστιανικό ναό του Αγ. Δημητρίου στη Θεσσαλονίκη.
Τα χαρακτηριστικά εκείνα που προσδίδουν στην Παλαιά Μητρόπολη μοναδικότητα και ιδιαίτερη αρχιτεκτονική, καλλιτεχνική και ιστορική αξία είναι η ενσωμάτωση παλαιοχριστιανικών προτύπων, δίνοντας την εντύπωση ενός αρχαιότερου ναού σε σύγκριση με τα αντίστοιχα μνημεία της ίδιας περιόδου, καθώς και ο εντυπωσιακός τοιχογραφικός διάκοσμος, ο οποίος φιλοξενεί μερικά από τα σπουδαιότερα έργα βυζαντινής ζωγραφικής του 12ου, 13ου και 14ου αιώνα. Έτσι, δίκαια χαρακτηρίζεται το στολίδι της Βυζαντινής Βέροιας.
Με την ολοκλήρωση των εργασιών αποκατάστασης της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ημαθίας το 2016, το μνημείο είναι επισκέψιμο, προσφέροντας στον επισκέπτη ένα μοναδικό ζωντανό ταξίδι στη Βυζαντινή ιστορία της πόλης.
Το μνημείο είναι επισκέψιμο Δευτέρα έως και Κυριακή, από τις 10:00 έως τις 18:00.
Ιερές Μονές & Προσκυνήματα
Ιερές Μονές & Προσκυνήματα
Στην ευρύτερη περιοχή της Βέροιας λειτουργούν εκκλησίες και μοναστήρια, μερικά από αυτά των βυζαντινών χρόνων, αρχαιολογικού και αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος, με ιστορική και μορφωτική αξία, όπως:
Η Ιερά Μονή Παναγίας Δοβρά και ο Νεόκτιστος Ναός Αγίου Λουκά Συμφερουπόλεως
Η Ιερά Μονή Παναγίας Σουμελά
Η Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου-Σκήτη Βεροίας
Η Ιερά Μονή Θεοτόκου Καλλίπετρας
Η Ιερά Μονή Μουτσιάλης
Η Ιερά Μονή Προφήτη Ηλία Ασωμάτων
Για περισσότερες πληροφορίες:
Η μονή είναι κτισμένη ανάμεσα σε δύο λόφους, σε ένα ειδυλλιακό τοπίο περιτριγυρισμένη από πυκνή βλάστηση. Η Μονή τιμάται στην Κοίμηση της Θεοτόκου, έχει ιδρυθεί τον 12ο αιώνα. Ειλητάριο μάλιστα της Μονής, που χρονολογείται το 12ο αι., φυλάσσεται στην Εθνική Βιβλιοθήκη των Αθηνών. Η Μονή λειτούργησε αδιάλειπτα μέχρι το 1822. Κατά την περίοδο της Επαναστάσεως υπήρξε ένα από τα σημαντικότερα εθνικά και θρησκευτικά κέντρα της περιοχής. Εδώ αναπτύσσει τη δράση του ο γνωστός οπλαρχηγός Καρατάσσος και εδώ αντιμετωπίζονται επιτυχώς οι δυνάμεις των Τούρκων. Με την καταστροφή του 1822 η Μονή πυρπολείται και ο ηγούμενος της, ιερομόναχος Γεράσιμος, απαγχονίζεται. Το καθολικό που σώζεται σήμερα κτίσθηκε το 1844. Η Μονή επανιδρύθηκε το 1995 ως Ανδρώα Κοινοβιακή Μονή. Στους χώρους της Μονής λειτουργούν οι εκκλησιαστικές κατασκηνώσεις και το εκπαιδευτικό Κέντρο Βυζαντινών Τεχνών (αγιογραφία, ψηφιδωτό, ξυλογλυπτική και συντήρηση).
Το πνευματικό κέντρο του Ποντιακού Ελληνισμού. Στις πλαγιές του Βερμίου, κοντά στο χωριό Καστανιά, βρίσκονται οι εγκαταστάσεις της του Ιερού Προσκυνήματος «Ι.Μ. Παναγίας Σουμελά». Πρόκειται για μια προσπάθεια αναβίωσης της περίφημης ομώνυμης Μονής, τα ερείπια της οποίας σώζονται στο όρος Μελά, κοντά στην Τραπεζούντα του Πόντου. Την πρωτοβουλία αυτή ανέλαβαν οι Πόντιοι, με πρωτεργάτη τον Φίλωνα Κτενίδη, ιδρυτή του Σωματείου «Παναγία Σουμελά», το 1950 και ήδη στις αρχές του 1951 άρχισε να υλοποιείται. Τον Αύγουστο μάλιστα του ίδιου έτους μεταφέρθηκε η εφέστια εικόνα της Παναγίας που ζωγράφισε ο ίδιος ο Ευαγγελιστής Λουκάς από το Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών, όπου και φυλάσσονταν. Τo προσκύνημα είναι πανελλήνιας ακτινοβολίας και πλήθη πιστών περνούν για να προσκυνήσουν τη θαυματουργή εικόνα, ενώ χιλιάδες χριστιανοί συρρέουν τις ημέρες της πανηγύρεως.
Η Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου της περιοχής Σκήτης Βεροίας βρίσκεται στους πρόποδες των Πιερίων κοντά στον ποταμό Αλιάκμονα και αποτελεί ένα από τα ιστορικότερα μοναστικά κέντρα του Μακεδονικού χώρου. Ο βίος πολλών αγίων αναφέρει ιδιαίτερη αίγλη στη Μονή. Σημαντικές μορφές του μοναχισμού της εποχής επισκέφθηκαν, παρέμειναν για κάποιο χρονικό διάστημα ή και εμόνασαν στο χώρο αυτόν.
Το 1822 πυρπολήθηκε ολοκληρωτικά από τους Τούρκους και το μοναδικό κτίσμα που διασώθηκε είναι το παρεκκλήσιο της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στο βράχο. Η Μονή ανοικοδομήθηκε μέχρι το 1830 και διατηρεί τη μακεδονική αρχιτεκτονική της. Σώζονται δε πολλά ιερά λείψανα. Λειτουργεί ως ανδρώα Ι. Μονή.
Ή αλλιώς, το Μοναστήρι του Μακεδονικού Αγώνα, βρίσκεται στην περιοχή Ραχιά της Βέροιας, δίπλα στον ποταμό Αλιάκμονα. Τιμάται στο Γενέσιο της Θεοτόκου και η ονομασία «Καλλίπετρα» (όμορφη πέτρα) προέρχεται από τον βράχινο όγκο που την σκιάζει (στα Τουρκικά «Τζαμάλα»). Αποτελεί ένα από τα παλιά μοναστήρια, μέ παλαιότερη πληροφορία ύπαρξης προ του 1100. Το μοναστήρι γνώρισε μεγάλη άνθιση μέχρι το τέλος του 18ου αιώνα. μάλιστα στα μέσα του αριθμούσε 37 μοναχούς.
Το 1822 καταστράφηκε ολοσχερώς και κατά την καταστροφή εκείνη εκτελέσθησαν δια αποκεφαλισμού οι μοναχοί. Το 1907, στη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα, επειδή η Μονή βοηθούσε την Ελληνική πλευρά, εκτελέσθηκε ο προηγούμενος της Μονής παπα-Σταύρος και ο συνοδός του, καθώς και ο Ηγούμενος Ιγνάτιος με τον συνοδό του δια διαμελισμού. Το 1941 ένας επίδοξος βοσκός έκαψε τα σημαντικής αξίας διασωθέντα κτίρια και την εκκλησία. Σώζεται από την εποχή εκείνη μόνον το οστεοφυλάκιο με λείψανα περίπου 120 μοναχών. Η Μονή πρόσφατα ανακαινίστηκε και λειτουργεί.
Πρόκειται για Μονή της Σκήτης Βεροίας, γνωστή από την περίοδο της ουρκοκρατίας. Τιμάται στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος. Μέχρι τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο σώζωνταν τα κτίρια της που περιέκλυαν το Καθολικό της. Η περιοχή λόγω των καταστροφών από όμβρια ύδατα ονομάστηκε «Μουτσιάλη» (=βρεγμάνος). Διαθέτει τεμάχιο ιερού λειψάνου του Αγ.Συμεών του Στυλίτου. Φιλοξένησε διάφορους μοναχούς και τελευταία 2 μοναχές, την Γρηγορία και τη Μακρίνα οι οποίες αναγκάστηκαν να την εγκαταλείψουν λόγω του Εμφυλίου. Σήμερα λειτουργεί ως Γυναικεία Μονή με προεστώσσα την αδελφή Πορταϊτισσα.
Το μοναστήρι του Προφήτη Ηλία βρίσκεται στην αριστερή όχθη του Αλιάκμονα κοντά στο χωριό Ασώματα σε απόσταση 8 χλμ. από τη Βέροια. Είναι από τα παλαιότερα μοναστήρια της περιοχής και σήμερα σώζεται μόνο ένας μικρός σε διαστάσεις ναός σε αρχιτεκτονικό ρυθμό μονόκλιτης βασιλικής. πιθανολογείται πως κτίσθηκε στα τέλη του 16ου αιώνα. Επιγραφές αναφέρουν ως έτος εγκαινίων του ναού το 1570 και πως ο ναός αρχικά ήταν αφιερωμένος στην Παναγία και όχι στον Προφήτη Ηλία. Αρχιτεκτονικά, η κόγχη του ιερού βήματος είναι εξωτερικά τρίπλευρη ενώ έχει διακοσμητική ζώνη από λοξότμητες πλίνθους που περιτρέχει εξωτερικά και τις τρεις πλευρές, ενώ, παρά τις φθορές του χρόνου, λόγω της καλής συντήρησης διατηρείται σε πολύ καλό επίπεδο. Αυτό που χαρακτηρίζει το μοναστήρι προσδίδοντας του ιδιαίτερη αξία είναι οι εξαιρετικής τέχνης τοιχογραφίες σώζονται στο ναό, από τις οποίες οι πιο αξιόλογες είναι εκείνες του ιερού βήματος. Ο αγιογράφος δεν μας είναι γνωστός, αν και η τεχνοτροπία μας οδηγεί να θεωρήσουμε πως ο ναός αγιογραφήθηκε από ζωγράφο που είχε άμεση σχέση με το περιβάλλον των καλλιτεχνών που ζωγράφισαν πολλούς ναούς της Βέροιας. Το Μοναστήρι του Προφήτη Ηλία καταστράφηκε στη διάρκεια της επανάστασης στη Νάουσα το 1822, ακολουθώντας την μοίρα των άλλων μοναστηριών της περιοχής. Σήμερα σώζεται μόνο το καθολικό της μονής.
Εβραϊκή Συναγωγή
«Η αρχαιότερη συναγωγή στη Βόρεια Ελλάδα»
Στην καρδιά της Εβραϊκης συνοικίας βρίσκεται το πέτρινο κτίριο της Συναγωγής, της αρχαιότερης Συναγωγής της Βόρειας Ελλάδας, με περίτεχνο εσωτερικό διάκοσμο. Πίσω από αυτή διασώζεται ακόμη το Μικβέ (θρησκευτικός λουτρώνας), και σε αντίθεση με τις χριστιανικές συνοικίες που είχαν την εκκλησία στη μέση, στην εβραϊκή συνοικία η Συναγωγή ήταν στην ίδια ευθεία με τα σπίτια. Σήμερα είναι κλειστή και ανοίγει μόνο όταν Εβραίοι ταξιδεύουν και έρχονται για να προσευχηθούν. Η παρουσία του εβραϊκού στοιχείου στην πόλη της Βέροιας είναι διαχρονική, με την πρώτη επίσημη μαρτυρία για την ύπαρξη εβραϊκής κοινότητας στην πόλη να καταγράφεται στις Πράξεις των Αποστόλων, όπου γίνεται ρητή αναφορά στις επισκέψεις του Απόστολου Παύλου στην πόλη με σκοπό να κηρύξει τον χριστιανισμό στους Εβραίους της περιοχής.
Μάλιστα, ένα από τα σημεία που δίδαξε ο Απόστολος των Εθνών πέρα από το γειτονικό «Βήμα του Απ. Παύλου» υπήρξε και ο χώρος της αρχαίας συναγωγής που πιστεύεται ότι βρισκόταν στο ίδιο σημείο με τη σημερινή συναγωγή. Η Εβραϊκή Συναγωγή με τη σημερινή της μορφή χτίστηκε το 1850, αποτελώντας την παλαιότερη συναγωγή στη Βόρεια Ελλάδα και μια από τις παλαιότερες στην Ευρώπη. Η συναγωγή λειτουργούσε ως κέντρο της θρησκευτικής και κοινωνικής ζωής της πολυάριθμης εβραϊκής κοινότητας της πόλης μέχρι την 1η Μάιου 1943, αποφράδα μέρα, κατά την οποία η πλειοψηφία των Εβραίων της Βέροιας πιάστηκαν από τις δυνάμεις κατοχής και κατέληξαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, τερματίζοντας ουσιαστικά την μακραίωνη παρουσία τους στην πόλη.
Η λειτουργία της συναγωγής
Σήμερα, η λειτουργία της συναγωγής είναι διττή. Πρώτον, συνεχίζει κατά περίσταση να λειτουργεί ως λατρευτικός χώρος. Δεύτερον, αποτελεί ζωντανό μνημείο της διαχρονικής παρουσίας των Εβραίων στην πόλη και αντιπροσωπευτικό δείγμα της θρησκευτικής, αρχιτεκτονικής και καλλιτεχνικής τους παράδοσης. Το εσωτερικό της συναγωγής είναι πραγματικά εντυπωσιακό και χαρακτηρίζεται από τα αυθεντικά ξυλόγλυπτα ταβάνια και τα ζωντανά μωσαϊκά πλακάκια. Εκεί, επίσης συναντάμε το Βήμα (Τεβά) το οποίο οριοθετείται από τις τέσσερις μαρμάρινες κολώνες στο κέντρο του ναού, το Εχάλ (Ιερή Κιβωτός) που είναι διακοσμημένο σύμφωνα με την τοπική παράδοση και τον παλιό και νέο γυναικωνίτη.
Ωράριο λειτουργίας για το κοινό: Δευτέρα – Κυριακή 12.00-15.00
Η επίσκεψη στην Εβραϊκή Συναγωγή της Βέροιας μπορεί να προγραμματιστεί και κατόπιν τηλεφωνικής επικοινωνίας.
Εισιτήριο Εισόδου 3€ το άτομο. ΑΜΕΑ και νέοι έως 18 χρονών δωρεάν
τηλ: 6983880329 κα. Εύη Μέσκα
κ.Μπακόλας Εζρά: Κατόπιν επικοινωνίας τηλ 6937305301
2331350608 Αντιδημαρχία Τουρισμού Βέροιας
Ο αρχαιολογικός χώρος του Αγίου Παταπίου
Ο αρχαιολογικός χώρος του Αγίου Παταπίου, αποτελούσε το κέντρο της αρχαίας και παλαιοχριστιανικής Βέροιας. Είναι ο μοναδικός ανοικτός αρχαιολογικός χώρος της πόλης με ευρήματα που αποδεικνύουν την αστική συνέχεια της Βέροιας από τον 2ο αιώνα έως τα τελευταία μεταβυζαντινά χρόνια.
Ξεχωριστή θέση στον αρχαιολογικό χώρο κατέχουν τα θρησκευτικά κτήρια του 4ου και 5ου αιώνα τα οποία ανακαλύφθηκαν στο άμεσο περιβάλλον του μεταβυζαντινού ναού του Αγ. Παταπίου (16ος αιώνας), που διατηρείται ακέραιος ως τις μέρες μας. Πρόκειται για ένα παλαιοχριστιανικό βαπτιστήριο (4ος αιώνας) πάνω στα ερείπια του οποίου χτίστηκε μεγάλη παλαιοχριστιανική βασιλική (5ος αιώνας). Στο σημείο διατηρούνται επίσης σπάνια ψηφιδωτά δάπεδα που εντυπωσιάζουν τον επισκέπτη και μαρτυρούν την υψηλή τέχνη που αναπτύχθηκε στην περιοχή κατά την παλαιοχριστιανική περίοδο.
Μεντρεσέ Τζαμί
Βρίσκεται στη νοτιοανατολική πλευρά της βυζαντινής πόλης. Η ονομασία του προϋποθέτει την ύπαρξη και άλλου κτιρίου, του Μεντρεσέ (ιεροδιδασκαλείου), μη σωζόμενου σήμερα. Είναι δίπλα και πίσω από το Βήμα του Αποστόλου Παύλου και το δημοτικό σχολείο. Σώζεται σε καλή κατάσταση. Χτίστηκε το 1850 με υλικά του βυζαντινού ναού του Αποστόλου Παύλου, που κατεδαφίστηκε, αφού προηγουμένως είχε μετατραπεί σε τζαμί από τον Μουσά Τσελεμπή, κατακτητή της πόλης. Στο πλάι του τζαμιού, μέχρι το 1922 υπήρχε ιεροδιδακτήριο (σχολείο) – μεντρεσές, που κάηκε, γι’ αυτό και πήρε το τζαμί το όνομα αυτό. Είχε κοινό περίβολο με το βήμα του Αποστόλου Παύλου, όπου γίνονταν ιερές, πνευματικές συζητήσεις.
